آهک و گچ چه تفاوت‌ها و شباهت‌هایی دارند | Lime – Gypsum

آهک Lime و گچ gypsum هر دو جزء سنگ های کلسیمی و از خانواده کربنات کلسیم هستند. آهک نوعی سنگ رسوبی کلسیم کربنات است که به صورت کربناته ، اکسید و هیدروکسید وجود دارد. گچ نیز سولفات کلسیم آبدار با حالات کریستالی مختلف می باشد. هر دو ماده به صورت فراوان در پوسته کره زمین یافت می شوند. این دو ترکیب شباهت زیادی به هم دارند و موارد مصرف آنها بیشتر در بخش ساختمانی است. قدمت استفاده از آنها توسط بشر به هزاران سال قبل باز می گردد و آثار بجای مانده از گذشته های دور ، نشان دهنده کاربرد گسترده آنها می باشد.

تفاوت

مشخصات فیزیکی و شیمیایی

فرمولاسیون این دو ماده با هم متفاوت است. کربنات کلسیم با فرمول مولکولی CaCO₃ و CaO و Ca(OH)₂ شکل می گیرد اما گچ سولفات کلسیم آبدار با فرمول شیمیاییCaSO₄.2H₂O است. از نظر ظاهری نیز گچ بافت نرم تری نسبت به آهک دارد. سنگ آهک این امکان را دارد که آن را کوبیده و در سایز های بسیار ریز در حد میکرومتر و نانو متر دراورد اما گچ به صورت گرد است و نیازی به خردایش آن در سایز های خیلی ریز وجود ندارد.

مقاومت در برابر آب

آهک دارای انواع گوناگونی است. نوعی از آن به نام آهک زنده کاملا در آب حل می شود و در حین حل شدن حرارت زیادی هم آزاد می کند. نوع دیگری از آن با نام آهک هیدراته نیز وجود دارد که اصلا در آب حل نشده و تا زمانی که داخل آب قرار دارد سفت نمی شود. آهک پس از سفت شدن تبدیل به ماده ای ضد آب می شود به همین علت از آن برای شفته ریزی استخر ها استفاده می کنند.

گچ ولی در برابر آب مقاومتی نمی کنند و به سرعت می گیرد. این ماده پس از سفت شدن اگر با آب تماس داشته باشد طبله می کند و ضد آب نیست به همین دلیل نباید آن را در محیط های مرطوب نظیر سرویس بهداشتی و آشپزخانه و کلا در مناطق مرطوب مانند شمال ایران بکار برد.

کاربرد

زمینه های کاربرد آهک نسبت به گچ بسیار گسترده تر است. از گچ معمولا در امور ساختمانی برای تهیه ملات استفاده می شود. البته این ماده به صورت محدود در صنایع دیگری نظیر تولید کاغذ و پتروشیمی هم بکار می رود. در حالی که آهک در انواع خام و فراوری شده‌ی آن علاوه بر مصرف در بخش ساختمانی ، در موارد دیگری نظیر تصفیه آب آشامیدنی ، تولید کاغذ و مقوا ، خنثی سازی اسید ها ، تولید ترکیبات کلسیمی ، تولید مکمل های غذایی و دارویی مورد مصرف در بخش انسانی و دامی ، ضدعفونی و بسیاری موارد دیگر مصرف می شود.

تجزیه

آهک در اثر حرارت زیاد در حدود هزار درجه سانتی گراد تجزیه می شود:

CaCO₃ → CaO + CO₂

واکنش تجزیه گچ به صورت خشک شدن آن و جدا شدن مولکول های آب است:

2CaSO₄.4H₂O → 2CaSO₄ + H₂O