کوره آهک پزی Lime kiln یک کوره برای پخت (کلسینه کردن) سنگ آهک خام جهت تولید آهک خالص یا پخته شده معروف به آهک زنده است و واکنش این تغییر شیمیایی به شرح زیر می باشد:
CaCO3 + heat → CaO + CO2
این کوره ها قادر به تولید دمایی در حدود هزار درجه سانتی گراد هستند و در نتیجه تولید این حرارت ، گاز دی اکسید کربن از سنگ آهک جدا می شود. به طور کلی دو نوع کوره آهک پزی وجود دارد که عبارت از کوره سنتی و کوره صنعتی هستند. قدمت کوره آهک پزی سنتی به قرن ها می رسد و از تکنولوژی خاصی در آن استفاده نشده است. این کوره ها در انگلیسی با نام های flare kilns ، intermittent و periodic kiln نامیده می شود به این دلیل که مدت زمان پخت سنگ آهک در آنها طولانی بوده و باید چندین روز تحت حرارت داخل آن باشند. برای تولید آهک شکفته شده یا همان آهک هیدراته می توان پیش از روشن کردن آتش ، سنگ آهک ها را با آب خیس نمود.
در روش سنتی معمولا کوره آهک پزی به صورت چاله ای در داخل زمین و در محل معدن سنگ اهک حفر می شود به همین خاطر به آن کوره چاهی یا تنوری هم می گویند. در این مورد از یک ماده سوختنی مانند زغال سنگ ، چوب یا نفت سفید استفاده می شود تا حرارت لازم در داخل کوره را تامین نماید. پس از آن که سنگ آهک را به صورت لایه به لایه در داخل کوره پر کردند و درب کوره را مهر و موم نمودند ، برای چندین روز آتش را در زیر آن روشن نگه می دارند.
نوع دیگری از کوره آهک پزی سنتی به شکل مخروطی و با استفاده از آجر ساخته می شود که این نوع کوره ها جدید تر از نوع چاهی (تنوری) هستند. کلوخه های آهک با سایز 2 تا 6 سانتی متر (پودر سنگ آهک در این روش استفاده نمی شود) را به همراه چوب یا زغال سنگ به شکل لایه به لایه در داخل کوره می چینند ، سپس آتش را از زیر روشن می کنند. با این کار آتش به تدریج به تمام کوره گسترش پیدا می کند. پس از پخت به راحتی می توان پودر خاکستر تولید شده در اثر سوختن چوب و رغال سنگ را جدا کرد.
اما در روش نوین تولید آهک از کوره آهک پزی دورار (روتاری) استفاده می نماییم. این کوره ها که زمان زیادی از ابداع آنها نمی گذرد ، از فولاد و قطعات مکانیکی مختلفی ساخته می شوند. عملکرد آن مانند کوره های سنتی است اما از قطعات صنعتی و تکنولوژی برای کاهش زمان تولید و افزایش خلوص آهک استفاده می شود. مخزن کوره یک استوانه فلزی بسیار بزرگ با طول زیاد و عرض کم است که به شکل افقی بر روی چرخ دنده های بزرگی قرار می گیرد. این چرخ دنده ها به کمک یک موتور ، استوانه را به صورت دائمی و با سرعت بسیار اندک ، حول محور افقی خود می چرخانند ، به همین علت آن کوره دوار می گوییم.
در داخل استوانه ، مارپیچ هایی تعبیه شده که در اثر چرخش کوره ، مواد داخل آن را به سمت انتهای استوانه انتقال می دهد. حرارت داخل کوره هم با یک یا چندین مشعل به خوبی تامین می شود. در کوره آهک پزی صنعتی ، می توان حرارتی بین 900 درجه تا 2000 درجه سانتی گراد را ایجاد نمود که برای پخت سنگ آهک ، گچ و دولومیت کافی است. سنگ آهک پس از پخته شدن و خالص سازی از سمت دیگر کوره خارج می گردد. برای تولید آهک هیدراته در این روش می توان دستگاهی به نام هیدراتاسیون را در قسمتی خروجی کوره نصب نمود که پس از خروج آهک زنده ، آن را شکفته می کند.
تفاوت کوره آهک پزی قدیمی و جدید
نمی توان گفت کوره های سنتی ماثرتر هستند یا کوره های جدید و صنعتی بهترند. روش سنتی قدمت زیادی داشته و هزینه تولید اندکی دارد بطوری که می توان آن را در داخل چاله ای در محل معدن نیز ایجاد نمود. محصول تولید شده به این روش نیز کاربرد های خاص خود را دارد. در مقابل هزینه راه اندازی کارخانه تولید آهک صنعتی بسیار زیاد است و همچنین هزینه نگه داری و سوخت مشعل ها نیز خیلی زیاد خواهد بود.
اما آهک تولید شدن در داخل کوره های صنعتی حرارت یکسانی دریافت می کنند به همین خاطر کیفیت یکسانی دارند در حالی که در روش سنتی آهک به دلیل دریافت حرارت متفاوت در لایه های مختلف ، کیفیت برابری ندارد. برخی افراد قدمت کوره آهک پزی در ایران را به دوره قاجار نسبت می دهند. تا پیش از این دوره ، تنها از سنگ و پودر سنگ آهک برای مصارف مختلف استفاده می شده و امکان خالص سازی آهک وجود نداشته است. ورود کوره های صنعتی در دهه های اخیر ، سرعت رشد صنعت در کشور را افزایش داده و آهک با کیفیت بالایی را در اختیار مشاغل مختلف ، حتی تولید کنندگان مواد شیمیایی قرار داده است.
ثبت ديدگاه