آهک یکی از مهم ترین مواد معدنی شناخته در ساختمان سازی است که انسان از هزاران سال پیش آن را بکار می گرفته است. امروزه آهک حتی از اهمیت بیشتری هم برخوردار شده و علاوه بر استفاده مستقیم آن را در ساخت و ساز ، به عنوان ماده اولیه برای تهیه بسیاری از مصالح ساختمانی مهم مثل سیمان و بلوک هم استفاده می کنند. در این مطلب به معرفی و شناخته انواع اهک و اینکه پودر سنگ و آهک زنده (اکسید کلسیم) چه تفاوتی دارند می پردازیم.
انواع آهک
آهک یک سنگ معدنی حاصل از رسوب مواد کلسیمی است. آهک به صورت سنگ آهک معدنی ، آهک پخته شده یا همان آهک زنده ، آهک مرده ، پودر سنگ خام ، آهک شکفته شده یا همان آهک هیدراته و … قابل تولید است. هر یک از انواع اهک دارای زمینه های مصرف گوناگونی از ساختمان سازی گرفته تا مصارف خوراکی هستند. دلیل استفاده بسیار زیادی که امروزه از آهک می شود این است که این ماده دارای خواص فوق العاده ای چون خاصیت قلیایی ، ضد عفونی کنندگی ، پر کنندگی و نیز فراوانی بسیار زیاد در معادن می باشد.
پودر سنگ چیست
پودر سنگ یک ماده خام معدنی است که برای تولید آن ، پس از استخراج سنگ آهک ، با استفاده از دستگاه های کوبش سنگ و سپس سرند کردن ، سنگ آهک را به صورت پودری در می آوریم. در واقع پودر سنگ همان آهک پودری است بدون اینکه تغییر شیمیایی خاصی روی آن انجام شده باشد. سنگ آهک از نظر ساختاری همان سنگ کربنات کلسیم با فرمول شیمیایی CaCO3 است به همین دلیل می توان آن را کوبیده و به سایز های مختلف دراورد. به همین خاطر ما انواع آهک را به صورت سنگ آهک ، سنگ نمره ، آهک شکری ، آهک نخودی ، پودر سنگ و پودر آهک یا کربنات کلسیم میکرونیزه تولید می نماییم.
آهک زنده چیست
انسان از گذشته های دور با روش خالص سازی آهک آشنا شده است. سنگ آهک موجود در طبیعت حاوی عناصر ناخواسته دیگری مانند آهن ، سیلیس و منگنز می باشد. شاید این مواد در هنگام استفاده از آهک در ساختمان سازی مشکلی بوجود نیاورد ، اما برای مصرف اهک در سایر صنایع شیمیایی ، تولیدی و خدماتی ، مطلوب مصرف کنندگان نیست. به همین خاطر ما آهک را خالص سازی می نماییم. روش تولید آهک خالص ، حرارت دهی سنگ آهک خام است که طی آن ، تغییرات شیمیایی در اهک ایجاد شده و مواد ناخواسته آن حذف می شود.
در صورتی که آهک را در دمای حدود نهصد تا هزار درجه سانتی گراد حرارت دهیم ، ناخالصی های موجود در آن مثل گاز کربنیک ، جدا شده و آهک خالص به دست می آید. چون روش انجام این فرایند از طریق حرارت دهی و پخت است ، به همین دلیل آهک خالص را آهک پخته شده می نامند. همچنین در زبان انگلیسی این فرایند ، کلسیناسیون نام دارد و محصول تولیدی را آهک کلسینه می نامند. این ماده پس از پخت دچار تغییر شیمیایی می گردد و فرمول آن از کربنات کلسیم به اکسید کلسیم CaO تغییر خواهد نمود:
CaCO3 → CaO + CO2
آهک پخته شده تمایل زیادی به جذب آب و رطوبت محیط دارد و ماده ای ناپایدار می باشد به همین دلیل باید آن را در محیط خشک نگهداری کرد. به علت واکنش پذیری زیاد این محصول ، آن را آهک زنده یا آهک فعال هم می نامند. اگر آهک زنده با آب مخلوط شود ، به دلیل ناپایداری آن به نوع دیگری از اهک به نام آهک هیدراته تبدیل خواهد شد.
شباهت و تفاوت پودر سنگ و آهک زنده
همان طور که گفتیم ، پودر سنگ و آهک زنده هر دو آهک هستند بنابراین شباهت های زیادی با هم دارند. هر دوی این محصولات از سنگ آهک تولید شده و دارای یون کلسیم هستند. به لحاظ شیمیایی ، دو ماده خاصیت قلیایی داشته و از نظر ظاهری هم به رنگ سفید می باشند. تفاوت پودر سنگ و آهک زنده در این است که پودر سنگ ماده‌ی خام معدنی بوده که صرفا آن را پودر کرده ایم. اما آهک زنده ، حاصل فراوری سنگ آهک و ایجاد تغییرات شیمیایی در آن است پس نمی توان آن را با آهک خام ، یکسان دانست.
دیگر تفاوت پودر سنگ و آهک زنده این است که پودر سنگ در آب حل نمی شود. این ماده خاصیت انحلال پذیری نداشته و اگر آن را در آب بریزیم ، ته نشین خواهد شد. در مقابل ، آهک زنده به شدت در آب انحلال پذیر بوده و در زمان حل شدن ، طی یک فرایند گرمازا و تولید حرارت و حباب فراوان ، تغییر شیمیایی هم می دهد و به آهک هیدراته یا آهک شکفته شده تبدیل خواهد شد.
تفاوت مهم دیگر در زمینه های مصرف است. پودر سنگ آهک بیشتر در زمینه های ساختمان سازی و جاده سازی به صورت مستقیم استفاده می شود. این ماده در تهیه ملات ، ساخت نمای ساختمان ، زیر سازی جاده ها و کانال های آب ، تولید بتن و بهبود چسبندگی آسفالت کاربرد دارد. اما آهک زنده کاربرد مستقیمی در ساختمان سازی یا شفته ریزی ندارد زیرا در صورت تماس با آب ، تغییرات اساسی کرده و استحکام بنا را کاهش می دهد. آهک زنده به صورت بسیار گسترده ای در تولید سیمان استفاده می شود. در واقع چسبندگی سیمان بیشتر به دلیل وجود آهک زنده در آن است. صنایع ذوب آهن و فولاد سازی دیگر زمینه مصرف این ماده می باشد و در فولاد سازی آن را در کوره های اکسیژنی برای تصفیه آهن بکار می برند.
ثبت ديدگاه